เมื่ออายุเลี้ยวเข้าหลัก 4 ระบบเผาผลาญของร่างกายจะลดลงประมาณ 5% ทุกๆ 10 ปี และเพศชายจะมีการเผาผลาญพลังงานมากกว่าเพศหญิง
เมื่อระบบเผาผลาญทำงานลดลงทำให้ร่างกายมีไขมันสะสมได้ง่ายขึ้น หากละเลยเรื่องการดูแลสุขภาพ ไม่ควบคุมอาหารการกิน ไม่ออกกำลังกาย "ภาวะน้ำหนักเกิน" หรือ "ความอ้วน" จะเป็นใบเบิกทางไปสู่ขบวนพาเหรดสาพัดโรค เช่น เบาหวาน ความดัน หลอดเลือดหัวใจ อาการเสื่อมของข้อและกระดูกที่เกิดจากการแบกรับน้ำหนักร่างกายเกินพอดีเป็นเวลานานาน
ธัญวรินทร์ ตั้งเสริมวงศ์ หัวหน้าฝ่ายโภชนาการ คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล เคยจัดทำ "โครงการโภชนาการโรคอ้วน" รับบุคคลทั่วไป 100 คนมาอบรมให้ความรู้ด้านโภชนาการภายใน 4 เดือน จดบันทึกอาหารการกิน และนำไปสู่การปรับเปลี่ยนนิสัยการบริโภค ผลสำเร็จน่าชื่นใจคือ ผู้เข้าร่วมโครงการบางคนลดน้ำหนักได้ถึง 18 กิโลกรัม
3 รู้ กิน ไกล อ้วน
เราสามารถตรวจสอบสภาพร่างกายและน้ำหนักเบื้องต้น ผ่านค่าดัชนีมวลกายหรือ BMI (Body Mass Index) โดยมีสูตรง่ายๆ คือ น้ำหนักตัว (กิโกกรัม) หารด้วยส่วนสูง (เมตร) ยกกำลังสอง
หากค่า BMI สูงถึง 23 เราอาจเรียกแบบถนอมน้ำใจว่า "ท้วม"
แต่ถ้าค่า BMI สูงถึง 25 แสดงว่าเข้าข่าย "โรคอ้วน"
หนึ่งในหัวใจของการควบคุมอาหารนอกจากมีวินัยแล้ว ก็คือ 3 รู้ คือ รู้ตน รู้นับ และรู้แลก
รู้ตน ในที่นี่คือการรู้สภาวะร่างกายตนเอง
รู้นับ นับแคลลอรี่จากอาหารที่เรากินเข้าไปในแต่ละวัน
รู้แลก รู้จักปรับเปลี่ยนเมนูให้ได้แคลอรี่ที่สมดุลในแต่ละวัน เช่น ถ้ามื้อเช้ากินอาหารพลังงานสูง มื้อเที่ยง /เย็นอาจจะแลกเป็นอาหารแคลอรี่ต่ำ เพื่อควบคุมปริมาณพลังงานที่ได้รับในแต่ละวันให้เหมาะสม
การลดน้ำหนักที่ถูกต้องเพื่อให้ได้ผลกระยาวและยั่งยืน สารสำคัญคือโปรตีนที่ช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อและทำให้อัตราการเผาผลาญสูง ส่วนอาหารที่จำเป็นต้องลด คือ หมวดแป้ง ไขมัน และน้ำตาล โดยมีหลักท่องจำง่ายๆ ว่าจงกินให้แคลอรี่ติดลบ
สูงวัย ไกลอ้วน
สิ่งสำคัญในการควบคุมอาหารสำหรับผู้สูงอายุ ต้องมีความพิถีพิถันในการเลือกอาหารทั้งวัตถุดิบ กรรมวิธีการปรุง เช่น เน้นการนึ่ง ต้ม ลวก แทนการทอด คำนึงถึงคุณค่าโภชนาการและสารอาหารที่ครบถ้วน
- ไม่กินมันและหนังสัตว์
- หลีกเลี่ยงอาหารชุบแป้งทอด ไม่กินกับข้าวที่ 'ผัด' หรือ 'ทอด' เกิน 1 อย่าง ต่อวัน
- อย่าลดมื้อเย็น แต่ต้องกินให้เป็น เลือก 'อาหารโปรตีนสูง พลังงานต่ำ' เช่น เมนูสลัดผักไก่ย่าง มีโปรตีนซึ่งจะไปช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อร่วมด้วย
