นิตยสาร O-lunla
คอลัมน์ : Share&Care
เมื่อถึงวัยสูงอายุ สิ่งที่เคยทำได้สบายๆ ในวัยหนุ่มสาวอาจกลายยเป็นเรื่องยุ่งยากลำบากใจอย่างที่เราไม่คาดคิดมาก่อน เช่นเดียวกับคุณยายของดิฉันที่ต้องปรับตัวปรับใจเพื่อรับกับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น
คุณยายเป็นลูกชาวสวนเมืองนครปฐม ทำไร่ทำสวนมาตั้งแต่เด็ก ท่านเป็นคนร่าเริงแจ่มใส ช่างพูดช่างคุย และมีลูกถึง 8 คน คุณแม่ของดิฉันเป็นลูกสาวคนที่4 หลังแต่งงานแล้วคุณแม่ก็ย้ายมาอยู่กรุงเทพฯ ส่วนคุณยายอยู่กับลูกคนอื่น มาระยะหลังนี่เองที่คุณแม่รับคุณยายมาดูแลที่บ้าน
ตอนที่ดิฉันยังเด็กและคุณยายอายุได้ 50 กว่าๆ ท่านป่วยเป็นมะเร็งปากมดลูกและต้องรักษาด้วยการฝังแร่ ต่อมาท่านป่วยเป็นโรคนิ่วเพราะกลั้นปัสสาวะบ่อย หลังผ่าตัดนิ่วในวัย 60 กว่าแล้ว ท่านก็ต้องใส่แพมเพิร์สมาตลอด แรกๆ คุณยายไม่ยอมใส่เพราะไม่เคยชินและรู้สึกไม่สบายตัว แต่เมื่อกลั้นปัสสาวะไม่ได้แล้วทำให้ฉี่ราด ท่านก็ไม่อยากทำให้ลูกหลานต้องยุ่งยากลำบากจึงยอมใส่แต่โดยดี
กลั้นไม่ได้...ลูกหลานต้องเข้าใจ
ต่อมาราวปี 2555 คุณยายซึ่งอยู่ในวัย 77 ปลาย ซ้อนมอเตอร์ไซค์ไปทำธุระ ปรากฏว่ามีรถยนต์มาชนมอเตอร์ไซค์จนล้ม ทำให้กระดูกสะโพกของท่านผิดรูปต้องใช้วอล์กเกอร์พยุงเดินตั้งแต่นั้นมา ทำให้เกิดปัญหาซ้ำซ้อนและสร้างความหงุดหงิดให้คุณยายเพิ่มขึ้น คือการกลั้นอุจจาระไม่ได้ ทำให้ท่านรู้สึกรำคาญและไม่สบายตัว รวมทั้งไม่มั่นใจเวลาลูกหลานพาออกไปข้างนอก เพราะกลัวกลิ่นไม่พึงประสงค์รบกวนคนอื่น
แต่ลูกๆ หลานๆ เข้าใจความรู้สึกของคุณยาย พยายามดูแลท่านอย่างดี คุณหมอแนะนำให้คุณยายฝึกขมิบอวัยวะช่วงล่างเพื่อทำให้หูรูดต่างๆ ทำงานได้ดีขึ้น แต่ท่านไม่สามารถทำตามได้ เพราะไม่เข้าใจวิธีการทำ
ดังนั้นสิ่งที่ท่านทำได้คือไม่กินอาหารรสจัด ไม่ดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของกาเฟอีน เช่น ชา กาแฟ น้ำอัดลม ไม่ดื่มเครื่องดื่มที่มีรสหวาน เน้นน?้ำเปล่าเป็นหลักตามคำแนะนำของคุณหมอ
เมื่ออยู่ที่บ้าน คุณยายจะเดินเข้าห้องน้ำเพื่อชำระล้างร่างกายและเปลี่ยนแพมเพิร์สด้วยตัวเอง ลูกหลานก็ช่วยดูแลความสะอาดในการล้างอีกที โดยใช้สำลีชุบน้ำเช็ดที่ก้นอีกครั้ง และนำผ้ามาซับให้แห้ง ป้องกันความอับชื้น
หากต้องเดินทางไปไหนมาไหนนอกบ้าน นอกจากเตรียมแพมเพิร์สไปเปลี่ยนแล้ว เราก็หาแผ่นรองปัสสาวะ รองไว้ตรงที่คุณยายนั่งด้วย ที่สำคัญไม่ให้คุณยายกินอาหารหรือขนมบนรถ เพราะจะทำให้มีปัญหาถ่ายหนักระหว่างทางได้ แต่หากถ่ายหนัก เราจะพาคุณยายแวะเข้าห้องน้ำเพื่อชำระทำความสะอาด
ทุกวันนี้คุณยายในวัย 83 ปี ปรับตัวเข้ากับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นได้ดี หงุดหงิดน้อยลง ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะความเคยชิน และอีกส่วนคือการที่ทุกคนในบ้านทำให้คุณยายรู้สึกว่าสิ่งที่เกิดขึ้นเป็นเรื่องปกติไม่มีใครแสดงท่าทีรังเกียจ
ดิฉันคิดว่าเมื่อเราเข้าสู่ช่วงสูงวัย ร่างกายอาจเกิดความผิดปกติบางอย่างอย่างที่คาดไม่ถึง การเตรียมใจยอมรับความเปลี่ยนแปลงจึงเป็นเรื่องสำคัญ ทั้งกับผู้สูงวัยและญาติๆ ที่ดูแล นอกจากดูแลเรื่องร่างกายแล้ว เราก็ต้องไม่ลืมดูแลเรื่องจิตใจของผู้สูงอายุด้วยเช่นกัน ที่บ้านเราจะพาคุณยายออกไปกินข้าวนอกบ้านในโอกาสต่างๆ บ้าง รวมทั้งยังสัมผัสโอบกอดและพูดคุยกับท่านอยู่เสมอ
ส่วนคุณยายเองก็หมั่นดูแลสุขภาพของตัวเอง ท่านจะชอบออกกำลังกายด้วยการใช้วอล์กเกอร์เดินเล่นในสวนเป็นประจำเพื่อช่วยให้การเดินของตัวเองไม่ติดขัดและพยายามปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของคุณหมอเมื่อคุณยายมีความสุข คนอื่นๆ ในบ้านก็มีความสุขตามไปด้วยเช่นกัน…
ฝึกขมิบกันเถอะ
สาเหตุของการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ เกิดได้ทั้งจากกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานอ่อนแรง กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะอ่อนแรง หรือน้ำหนักตัวที่มากเกินไป ซึ่งสามารถแก้ไขปัญหานี้ง่ายได้ด้วย 'การฝึกขมิบช่องคลอด' ซึ่งเป็นวิธีที่ง่ายแถมประหยัดอีกด้วย
การบริหารที่ถูกต้องต้องขมิบจนรู้สึกว่าบริเวณปากช่องคลอดถูกดึงเข้าไปภายใน ช่วยกระชับกล้ามเนื้อบริเวณช่องคลอดให้แข็งแรง โดยควรทำวันละ 500-1,000 ครั้ง
